انقلاب اسلامی در کدام موقعیت قرار دارد؟ آیا مانند اغلب انقلاب‌های غرب و شرق دنیا پایان یافته یا همچنان در جریان است؟ آورده‌اش چه بوده است؟ اگر برخی کارگزاران ارشد در طول چند دهه گذشته، خلاف آرمان‌ها عمل کرده‌اند، آیا می‌توان از این ضدکارکرد، نافرجام بودن انقلاب را نتیجه گرفت؟ همواره ده‌ها پرسش از این قبیل، در جامعه ما محل گفت‌و‌گو بوده و اکنون که به چهل سالگی وقوع انقلاب نزدیک می‌شویم، اهمیتی دوچندان یافته است.

بیم آن می‌رود که در انبوه شبهات، حقیقت انقلاب دیده نشود. به عنوان مثال می‌گویند چرا از ۷ رئیس‌جمهور پس از انقلاب، ۵ نفر مسئله‌دار از آب درآمده‌اند و آن دو نفر دیگر، یکی شهید و یکی رهبر شده است. آیا این مسئله‌دار شدن رجال، نشانه ضعف انقلاب نیست؟ و… از این قبیل که مطرح می‌شود.

انقلاب اسلامی، همچنانکه نظم استبدادی را برهم زد، نسبت به نظم غالب در دنیا نیز شالوده‌شکن بود. اما فراتر از همه اینها، انقلابی «آخرالزمانی» است. بنابراین برخی اتفاقات آن نیز درعرصه ریزش‌های عجیب و رویش‌های عجیب‌تر، آخرالزمانی است.

از انقلاب۱۹۱۷ روسیه و تشکیل اتحاد جماهیر شوروی، جهان به مدت چند دهه دستخوش رقابت تمامیت‌خواهانه دو قطب شد و تا ۱۹۹۱ که شوروی فروپاشید، تمام اتمسفر سیاسی دنیا در چالش میان این دو تعریف می‌شد. انقلاب اسلامی در مقابل این انحصار دوقطبی، خود را به عنوان «امر واقع» و «شالوده‌شکن» و نه فقط ایده و نظریه، تحمیل کرد.

آمریکا در دوره‌ای که با رحلت حضرت امام خمینی(ره) مقارن شد، خیز بزرگی برای احیای ابرقدرتی برداشت. اوت ۱۹۹۰ میلادی (تابستان ۱۳۶۹) دولت آمریکا به ریاست جرج بوش پدر ضمن حمله به عراق، قدرت‌نمایی بزرگی انجام داد. به فاصله یک سال در شوروی کودتا صورت گرفت و چند ماه بعد (دسامبر- آذر ۱۳۷۰) اتحاد جماهیر شوروی فرو پاشید و شرق اروپا از هم گسیخت. یک دهه بعد بوش پسر سر کار آمد تا «قرن جدید آمریکایی» و «خاورمیانه جدید» را با ‌اشغال افغانستان و عراق نهایی کند.

ما می‌توانیم یا نمی‌توانیم؟

مایک پمپئو رئیس‌سازمان سیا همین چند ماه قبل در گفت‌و‌گو با شبکه «MSNBC» تاکید کرد «نفوذ ایران در منطقه در مقایسه با ۷سال گذشته (۲۰۱۰ میلادی/ ۱۳۸۹ شمسی) بسیار بیشتر شده است. امروز، این کشور نفوذ بسیار زیادی دارد، نفوذی که فراتر از نفوذ آنها در ۶ یا ۷ سال گذشته است. ایران در همه‌جای خاورمیانه حضور دارد».

دقیقا در همین دوره پرماجرا، «هرتسل هالوی» (فرمانده رکن اطلاعات در ستادکل ارتش اسرائیل) گفت «از ابتدای انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، ما ۳برابر رشد علمی داشته‌ایم اما رشد علمی و فنی ایران ۲۰برابر شده است. آنها به برتری فنی نزدیک می‌شوند. جنگ واقعی در آینده نیست؛ بلکه همین امروز ادامه دارد. برداشتن فاصله ۳۰ سال پیش ایران با ما، برای ما بسیار پرهزینه خواهد بود.جنگ امروز جنگ ذهن‌ها و عقل‌هاست و تبلیغات طرف مقابل می‌تواند روحیه اسرائیلی‌ها [صهیونیست‌ها] را درهم بشکند.».

ما می‌توانیم یا نمی‌توانیم؟ آیا می‌توانیم از عهده چالش‌ها و مشکلات ریز و درشت خود برآییم یا نه؟ پاسخ این پرسش راهبردی در کارنامه خود انقلاب نهفته است. انقلاب و «مدیران تراز آن» با عمل خویش – ونه حتی حرف- یاد دادند که می‌توانیم بر هر چالش بزرگی غلبه کنیم؛ همچنانکه برخی سیاسیون یا مدیران فربه از خلق‌وخوی ‌اشرافیگری و جا مانده از روحیات انقلابی، میل بازگشت به فرهنگ مبتذل قجری و پهلوی را کردند که جوهره آن، «ما نمی‌توانیم» و «باید جزو اقمار ذلیل غرب باشیم»، بوده است

برخی دستاوردهای تمدنی انقلاب اسلامی در طول تاریخ چند صد سال اخیر ما بی‌نظیر بوده ‌اما از شدت بروز و ظهور، به چشم نمی‌آید. این دستاوردها هریک در حکم هم‌آوردطلبی در مقابل انواع طیف‌های مدعی لیبرالیسم و کمونیسم و ناسیونالیسم است. در حوزه انقلاب‌های سده اخیر ایران، انقلاب اسلامی تنها نهضتی است که پیروز شد، ادامه پیدا کرد و به ۴۰ سالگی خویش نزدیک گردید.

در میان جنگ‌های تحمیلی ۲۰۰ سال اخیر، تنها دفاع مقدس ۸ ساله بود که با عزت تمام، بی‌آنکه یک وجب از خاک کشور در‌اشغال اجنبی بماند، به پایان رسید. اگر یک ناسیونالیست یا لیبرال و کمونیست در این دفاع عزتمندانه خون از دماغش ریخت و زخمی برای دفاع برداشت، یا نظیری برای آن در تاریخ پر قهقرای ۲۰۰ سال گذشته سراغ دارند، بگویند. این در حالی است که در جنگ‌های ما با روس و انگلیس و آمریکا، از ۷-۸ ایالت شمالی بگیرید تا هرات (افغانستان) و سپس بحرین، با زور یا تهدید، به تسخیر حریف درآمد و از خاک ما جدا شد.

خاصیت غربال‌کنندگی، خاصیت همیشگی انقلاب اسلامی آخرالزمانی است

وقتی شهید تهرانی‌مقدم یا شهید مجید شهریاری درباره تولید موشک یا سوخت ۲۰ درصد راکتور تهران ‌گفتند «ما می‌توانیم»، سهل اندیشی و بی‌عملی در کارشان نبود. فکر نمی‌کردند قرار است این اقلام راهبردی را آکبند بخرند و وارد کنند. «ما می‌توانیم» رنج و زحمت دارد. زحمت اندیشیدن به مسئله‌های غامض و یافتن راه‌های صعب‌الوصول، زحمت عرق ریختن و مسیر ناهموار را هموار کردن. حالا هم راه همان راه است؛ نه ناامیدی و تسلیم، و نه رویااندیشی محض و آماده‌طلبی.

اگر کسی ریزش یا لغزش امثال بنی‌صدر و خاتمی و موسوی و هاشمی و احمدی‌نژاد و روحانی را می‌بیند – که در نوع خود مهم است- باید رویش نو به نو شاخه‌های درخت انقلاب را در قالب حسن باقری‌ها و تهرانی‌مقدم‌ها و مجید شهریاری‌ها و احمدی‌روشن‌ها و محسن حججی‌ها و نصرالله‌ها و زکزاکی‌ها و عیسی قاسم‌ها و حوثی‌ها را هم ببیند که هرکدام، فرسنگها بر قلمروی انقلاب اسلامی افزوده‌اند. نیروهای خدوم و خلاق کم نیستند و می‌توان ادعا کرد این کثرت افراد پای کار حق، در طول تاریخ کم نظیر است. کار انقلاب هم با همین رویش‌های نو به نو پیش رفته، نه ریزش‌ها که سنت الهی و جزو قانونمندی نهضت اسلامی است.

خاصیت غربال‌کنندگی، خاصیت همیشگی انقلاب اسلامی آخرالزمانی است. انقلاب آخرالزمانی، فراز و نشیب بسیار دارد. محمّد بن منصور و او از پدرش روایت کرده است امام جعفر صادق(ع) فرمود؛ «نه، به خدا سوگند آنچه که شما دیدگان خود را بدان دوخته‌اید، پدید نمی‌آید، مگر بعد از ناامیدی. نه به خدا سوگند آنچه چشمان خود را به آن دوخته اید، آشکار نمی‌گردد؛ مگر اینکه غربال شوید. نه به خدا سوگند کسی که شما چشم به او دارید، نمی‌آید؛ مگر بعد از اینکه از هم امتیاز داده شوید. نه به خدا سوگند امری را که شما به آن چشم دوخته‌اید، به وقوع نمی‌پیوندد تا آنکه شقّی از سعادتمند معلوم شود».

حتما باید انقلاب را آسیب‌شناسی کرد؛ از جمله اینکه مسئولان در میان مردم و همراه رنج‌ها و مشکلات آنها هستند یا تافته جدا از مردمند؟ قانونمدار هستند یا خودکامگی پیشه می‌کنند؟ به گفتمان امام خمینی که جوهره آن ولایت فقیه است، وفادارند یا خط انحراف و تحریف در پیش گرفته‌اند؟ جزو سنت‌های الهی است که هر موسس انقلاب دینی در طول تاریخ پس از خود، با کارشکنی و کژتابی عناصر متنفذ درباره وصی و جانشینش مواجه شود. انقلاب ما نیز از این آزمون بزرگ مستثنا نبوده است.