در تاریخ فرهنگ و هنر هر دیاری، لحظاتی وجود دارد که به‌سان گوهر، درخشش‌شان مسیر آیندگان را روشن می‌سازد. اقدام اخیر استاد حسن غفاری، عکاس برجسته و مردم‌شناس تصویری استان کهگیلویه و بویراحمد، در گردآوری و ثبت پرتره هنرمندان و مفاخر فرهنگی و هنری شهرستان گچساران، نمونه‌ای درخشان از چنین لحظه‌ای است؛ لحظه‌ای که از مرز یک پروژه هنری فراتر رفته و به «ثبت حافظه جمعی» یک قوم و دیار بدل می‌شود.

غفاری که کارنامه پربار خود را با ثبت زندگی ایلات و عشایر ایران، روایت‌های روستایی و واقعیت‌های فراموش‌شده زیست بومی این سرزمین غنا بخشیده، این بار در پلاتو اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گچساران دوربینی در دست گرفته تا چهره هنرمندانی را ثبت کند که خود بخشی جدایی‌ناپذیر از حافظه تاریخی و معنوی استان هستند. این اقدام نه صرفاً یک پروژه عکاسی، بلکه حرکتی جامعه‌شناسانه و زیست‌فرهنگی است؛ تلاشی برای تداوم بخشی به «سرمایه نمادین» مردمان این خطه.

هنگامی که او لنز دوربینش را به سوی هنرمندان می‌گیرد، در حقیقت تصویری از «هویت فرهنگ وهنر استان کهگیلویه وبویر احمد» ما را در قاب تاریخ جاودانه می‌سازد. این نگاه، در امتداد همان روح زنده‌ای است که پیش‌تر در آثار و کلام زنده‌یاد حسین پناهی جلوه‌گر بود؛ صدایی که از اعماق روستاها برخاست و جهانی شد. غفاری نیز با نگاه عکاسانه و مردمی خود، ادامه‌دهنده همان مسیر است: صدایی بی‌هیاهو اما ماندگار برای تاریخ فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد.

از منظر جامعه‌شناسی هنر، ثبت پرتره هنرمندان به‌دست یک عکاس مردم‌شناس، اقدامی نمادین در تکریم و بازشناسی «منزلت اجتماعی هنرمند» است. جامعه‌ای که قدر هنرمندانش را بداند، در حقیقت ستون‌های هویت فرهنگی خود را مستحکم کرده است. همانگونه که تئودور آدورنو، فیلسوف نامدار مکتب فرانکفورت، می‌گفت: «فرهنگ، حافظه یک جامعه است و هنر، زبان ناطق آن حافظه.»

این پروژه نشان داد که هنر، نه به قوم و طایفه‌ای خاص تعلق دارد و نه به دسته‌بندی‌های محدود سیاسی. غفاری در قاب‌هایش مرزهای قومی، عشیره‌ای و حزبی را درنوردیده و تصویری واحد از «همه‌ی هنرمندان» خلق کرده است؛ تصویری که خود، روایتگر عدالت فرهنگی و هم‌گرایی اجتماعی است.

چنانکه پابلو پیکاسو روزی گفته بود: «هنر گردوغبار زندگی روزمره را از روح می‌شوید.» حسن غفاری با این اقدام، نه‌تنها غبار فراموشی را از سیمای هنرمندان این دیار زدود، بلکه راهی تازه برای ثبت و تکریم آن‌ها گشود.

در ستایش چنین کارنامه‌ای باید گفت: رزومه پربار غفاری دیگر محدود به نمایشگاه‌های بین‌المللی یا جوایز معتبر نیست؛ اکنون او بخشی از تاریخ شفاهی و تصویری کهگیلویه و بویراحمد را به میراث گذاشته است. میراثی که آیندگان، در برگ‌های تاریخ خواهند دید و خواهند گفت: مردی از دیار یاسوج، با دوربینی ساده، روح یک استان را جاودانه کرد.